МОҢҒОЛ ИМПЕРИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛУ КЕЗЕҢІНДЕГІ ИДЕОЛОГИЯЛЫҚ АХУАЛ

Аннотация

Мақалада Шыңғысхан құрған империяның алғашқы кезеңдеріндегі мемлекеттік-
идеологиялық саяси бағыттың барысы қарастырылады. Дәстүрлі дүниетанымның идеологиялық
жүйедегі алған орыны, идеологиялық күрес мәселелері қарастырылады.
Түркілердің ортағасырлық мемлекеттерінде әртүрлі себептермен кейбір діни жүйелердің
мемлекеттік идеология ұстыны дәстүрлі діни жүйені қыспаққа алуы баяндалады. Автор, бұл үдеріс
барысында дәстүрлі дүниетанымның өзгергенін және ислам сияқты жаңа діндер жүйесінде белгілі
бір элементтер өмір сүруді жалғастырғанын дәлелдейді.
Шыңғысханның өзi жаулап алған жерлердегi бүкiл көне рулық-тайпалық жүйелердi бұзып,
ыдыратып, халықтарды араластырып, жаңа рулық-тайпалық құрылымдық жүйелердi түзгені
дәйектеледі. Жаңа жерлердi бағындырған түркi-моңғолдар Шыңғысхан Ясасы бойынша iс жүргiзіп,
мұсылмандар iстерi шариғатпен іске асқандығы көрсетіледі.
Мақала авторы, ұлдарына бөлiнiп берiлген аймақтарды қамтыған Шыңғыс хан империясының
тағдыры өздерiнiң орналасқан аймақтарының ұлттық-мәдени және дiни ерекшелiктерiне орай
қалыптасқандығын баяндайды. Мысал ретінде, қытай мәдениетiнiң әсерiмен будда iлiмiне мойын
ұсынған моңғол көшпендiлерiнiң де көшпендiлерге тән дүниетанымы трансформацияға
ұшыратқандығын көрсетеді.